IQ và EQ – Nhân tố nào mới là nền tảng sức mạnh?

Một chuyến bay đi từ Tokyo đến Tp.HCM. Chuyến bay thật yên ổn, nhưng khi vừa bay tới khu vực của vùng biển, giọng nói của người phi công vang lên: “Kính thưa quý khách, máy bay chúng ta đang đi qua thời tiết xấu. Xin mời quý khách về chỗ ngồi và thắt dây an toàn”. Xong máy bay rung một phát như chiếc thuyền giữa con sóng gió.

Bạn phản ứng như thế nào? Bạn sẽ cắm cúi vào việc đọc báo và không chú ý tới những gì đang diễn ra hay sẽ ngồi với đọc lại cá quy định về an toàn, hay nhốn nhang toáng lên sợ máy bay rơi hay là thăm dò dấu hiệu hốt hoảng của các tiếp viên hay căng tai ra để thấy yên tâm vì nghe các động cơ vẫn quay đều. 

Đây là một ví dụ điển hình ghi lại phản ứng tự nhiên nhất bộc lộ thái độ của chúng ta đối với những thử thách, những phản ứng xúc cảm của mình, một loại phản ứng nằm trong chỉ số EQ. hay còn gọi là trí tuệ xúc cảm. Trí tuệ xúc cảm làm cho con người mang đầy đủ tính người cũng như có thể đạt những gì mình mong muốn và thành đạt trong cuộc sống.

Từ trước khi thuật ngữ EQ xuất hiện trên đời, IQ là viết tắt của Intelligent Quoration mới được cho là nhân tố quan trọng nhất để chi phối thành công hoặc thất bại của mỗi cá nhân. Với những người sở hữu chỉ số IQ cao thì mọi người cho rằng, họ có nhiều cơ hội đạt được thành tựu lớn hơn so với những người chỉ sở hữu chỉ số IQ thấp. Tuy nhiên, không phải tất cả những ai thông minh cũng có khả năng thành công như vậy. Các nhà nghiên cứu bắt đầu nhận ra, chỉ dựa vào chỉ số IQ thì không đủ.

Vậy trí tuệ cảm xúc EQ là gì? Hiểu nôm na EQ ở đây chính là viết tắt của Emotional Quotient, chỉ khả năng thấu hiểu, nhận biết, đánh giá và kiểm soát cảm xúc của bản thân cũng như của người khác. Tức là, với những người EQ cao, họ có khả năng hiểu biết chính mình lẫn thông thấu cảm xúc, tư duy của những người xung quanh. Do đó, họ biết tự khống chế cảm xúc của bản thân, lại biết cách xây dựng quan hệ lành mạnh với người khác, dễ thích nghi trong mọi hoàn cảnh. 

Các nhà sinh học xã hội cho rằng: những cảm xúc giúp chúng ta đương đầu với những cảnh ngộ và nhiệm vụ quan trọng mà đôi khi chỉ mình trí tuệ không thể quyết định nổi như những nguy hiểm, những mất mát đau đớn, sự kiên nhẫn bất chấp thất vọng. Mỗi xúc cảm chuẩn bị cho con người cho chúng ta hành động theo một cách nào đó. Nó chỉ cho chúng ta chấp nhận thách thức để sinh tồn. Nguồn gốc xưa nhất của đời sống xúc cảm nằm ở hành khứu giác. Trong quá trình tiến hóa, bộ não phát triển thêm hệ thống rìa. Yếu tố cộng thêm này đã mang sắc thái mới cho đời sống tình cảm. Ví dụ trong tình yêu, cấu trúc rìa được tạo ra những khoái cảm và ham muốn tình dục-là xúc cảm nuôi dưỡng đam mê tình dục…

Giống như IQ, chỉ số trí tuệ EQ cũng hình thành chủ yếu do di truyền, và cũng có một phần khác được định hình qua từng thời kỳ trưởng thành, khôn lớn, thông qua các trải nghiệm và khá ổn định theo thời gian.

Thời gian qua mình cũng nghiên cứu nhiều về EQ, về trí tuệ xúc cảm. Thầy giáo bảo người có IQ, muốn lấy chồng mà chỉ nhìn người đó đẹp trai và có tiền tức là chỉ nhìn thấy 5% trong ý thức của IQ. Còn 95% còn lại được xem là tiềm thức, một trong những yếu tố hình thành đến EQ mà không màng đến cũng không được. Nếu muốn đạt hạnh phúc thành công trong cuộc sống cần đạt cả hai. Vậy cái 95% EQ đó là gì? Nếu người có EQ là người như thế nào? Các yếu sau đây có thể nhận biết mình là người có trí tuệ nhiều hay ít? Nhìn vào những biểu hiện sau, chúng ta sẽ biết mình có sở hữu chỉ số EQ cao, là “lối tắt dẫn đến thành công” hay không? được biểu hiện ở các khía cạnh sau đây.

1.

Điều 1: Hiểu biết về các xúc cảm: Ý thức về bản thân, có thể nhận biết các xúc cảm của mình. Qua định nghĩa này có thể liên tưởng tới cuộc sống hằng ngày rằng: Ai bị mù về những gì mình cảm nhận được sẽ phó mặc cho những tình cảm của mình. Trái lại, những người biết chắc về cảm giác của mình sẽ có cuộc sống tốt hơn, cảm nhận chân thực và đúng đắn hơn về các quyết định của mình. Họ luôn cải thiện bản thân từng ngày. Người có EQ cao có một niềm tin mạnh mẽ vào bản thân mình. Nhờ thế, họ luôn tự thách thức bản thân, không ngừng tiếp thu thêm về những quan điểm khác. Khi họ cảm thấy mình có thể, họ sẽ hành động ngay. Khi cần cải thiện bản thân, họ cũng sẽ chủ động tìm kiếm những khả năng mới. Chỉ có hành động mới là nền tảng dẫn lối tới thành công.

Điều 2: Không thích phàn nàn hay đổ lỗi: Những người có trí tuệ cảm xúc cao không đổ lỗi cho người khác, cũng không có thói quen phàn nàn về mọi người xung quanh. Trong thực tế, họ hiểu rằng khiếu nại hay buộc tội đều là những nguồn năng lượng tiêu cực có tính chất lan truyền nhanh chóng. Chúng không những chẳng đem lại tác dụng gì cho sự việc đang diễn ra, mà còn có thể khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn. Thay vì tốn thời gian vào đó, họ chỉ cần tận dụng EQ của mình để kết nối những con người có liên quan, tìm ra mắt xích rắc rối rồi tập trung giải quyết.

Điều 3: Làm chủ các xúc cảm: Năng lực làm cho những tình cảm của mình thích nghi với hoàn cảnh phụ thuộc vào ý thức của bản thân. Điều này thể hiện qua việc đôi khi chúng ta sẽ thấy ta có thể tự trấn an tinh thần của mình để thoát ra khỏi sự lo âu, buồn rầu và giận giữ như thế nào? Cũng như thấy được những hậu quả tiêu cực của tình trạng ngược lại. Những người không có năng lực tâm lý cơ bản này thường xuyên phải đấu tranh chống lại những tình cảm nặng nề. Ngược lại những người sở hữu nó thì chịu đựng thất bại và những điều không mong muốn rất tốt. H ọ luôn giữ tâm trạng tốt. Ngay mỗi sáng thức dậy, nhờ có đam mê và lý tưởng sống lành mạnh, họ giữ suy nghĩ tích cực ngay từ khi vừa khởi đầu ngày mới. Chỉ số cảm xúc cao khiến họ từ chối cảm thấy cay đắng, chán ghét, thất vọng hay tự ti về mình. Thay vì chỉ tập trung vào điểm yếu, họ thích nhắm vào sức mạnh để học hỏi và phát huy. Dù gặp chuyện gì, họ cũng tập trung vào những điểm tích cực và hành động hướng về nó, thay vì nhai đi nhai lại lỗi lầm của chính mình. Như vậy, tâm trạng của bản thân được họ kiểm soát dễ dàng. Một yếu tố quan trọng nữa là họ Biết nuôi dưỡng đam mê. Với những ai sở hữu chỉ số EQ cao, đại đa số họ luôn có trong lòng một niềm đam mê về cuộc sống, hoặc là về công việc, hoặc thậm chí là đam mê xây dựng các mối quan hệ… Họ dùng những cảm xúc tích cực để chuyển hóa thành nguồn năng lượng tích cực, trải nghiệm từng khía cạnh cuộc sống trong sự hân hoan vui vẻ. Cuộc sống và công việc của họ sẽ không ngừng được đổi mới và phát triển để họ không ngừng nảy sinh đam mê muốn tiếp tục khám phá như một vòng tuần hoàn không cần có điểm kết thúc.

Điều 4: Có tinh thần trách nhiệm: Người có EQ cao yêu thích cảm giác tự lập, không bám víu vào những trải nghiệm tiêu cực hay gây ra sự bất an cho mình. Nếu họ phạm lỗi, họ sẽ thẳng thắn thừa nhận và chịu trách nhiệm chứ không bao giờ trốn tránh. Nếu họ gặp vấn đề, họ cũng tìm cách phân tích và giải quyết nó. Đó là cách để nắm cuộc sống của mình trong tay mà chẳng cần phụ thuộc vào ai khác quyết định thay.

Điều 5: Tự thúc đẩy: Sự kiểm soát các xúc cảm là cơ sở của mọi sự hoàn thiện. Năng lực tự đặt mình vào trạng thái linh hoạt tâm lý cho phép làm những điều xuất sắc. Những người có năng lực này có khả năng làm việc rất hiệu quả. Họ học được cách khoan dung và rộng lượng. Những người có trí tuệ cảm xúc cao biết cách hoàn toàn tha thứ cho lỗi lầm của người khác. Họ thật sự rộng lượng, không so đo tính toán, chứ không chỉ hời hợt lá mặt lá trái ở bề ngoài. Chính vì vậy họ biết cách Nhận biết các xúc cảm của người khác. Sự đồng cảm là yếu tố căn bản của trí tuệ quan hệ cá nhân. Cái này nó sẽ liên quan đến lòng vị tha, biết cách làm cho mình được lòng mọi người, biết lãnh đạo và hướng dẫn có hiệu quả những liên hệ của mình với người khác. Thêm nữa họ còn Biết giao tiếp và trao đổi thuận lợi. Họ giỏi giao tiếp là đặc điểm cơ bản, rất dễ nhận thấy ở những người có trí tuệ cảm xúc cao. Họ vừa chân thành thẳng thắn, vừa giữ phép lịch sự trong nguyên tắc xã giao, khiến cho người đối diện luôn cảm thấy thoải mái, thân thiện. Đây là một kỹ năng thiết yếu cần không ngừng học tập và rèn luyện vì nó ảnh hưởng rất lớn đến mạng lưới quan hệ đối với những người xung quanh.

Điều 6: Nhiệt tình khen ngợi người khác: Hay khen và biết cách khen ngợi người khác có khác biệt rất lớn với nhau. Với những người khôn ngoan trong giao tiếp ứng xử, họ biết thế nào là vừa đủ để không bị “lố” và “thảo mai”, cũng biết cách khen sao để người nghe vừa cảm thấy sự chân thành, vừa vui vẻ thoải mái. Điều này còn phần nào cho thấy rằng, những ai dám công nhận điểm mạnh của người khác sẽ tiến bộ nhanh hơn, còn những ai hay soi mói chỉ trích điểm yếu của người khác sẽ chỉ biết thụt lùi.

Điều 7: Có thói quen lắng nghe và quan sát: Những người có chỉ số EQ cao rất giỏi lắng nghe những lời người khác nói cũng như quan sát cảm xúc của đối phương. Đây vừa là biểu hiện của sự tôn trọng, vừa là điều kiện tiên quyết để giao tiếp tốt hơn. Thậm chí khi đó là những lời nhận xét hay chỉ trích, họ cũng bình tĩnh tiếp nhận mà không hề tỏ ra giận dữ. Tuy nhiên, không vì thế mà họ để mặc người khác làm tổn thương mình vì những chuyện đã xảy ra thì không thể kiểm soát được nữa, nhưng hiện tại và tương lai thì có thể.

Có thể lấy ví dụ đơn giản về một người đàn ông chỉ có IQ và không có EQ. Có nghĩa người đàn ông này như là một biếm họa về trí tuệ, thành thạo mọi điều liên quan đến trí tuệ và vụng về trong cuộc sống riêng tư. HỌ thường có nhiều tham vọng, thích làm việc, có thể đoán trước tình hình, kiên trì và có phần nào có xu hướng quan tâm đến bản thân mình. Họ cũng có óc phê phán và chiều ý. Thỉnh thoảng hay bắt bẻ và tự kiềm chế, vụng về về tình dục và nhạy cảm. Ít bộc lộ tình cảm của mình và dửng dung, tẻ nhạt và lạnh lùng về những cảm xúc của mình.

Ngược lại người đàn ông có chỉ số EQ cao thường dễ dàng trong cuộc sống. HỌ cởi mở, vui chuyện, ít căng thẳng và không nghiền ngẫm về những mối bận tâm của mình. Sẵn sàng giúp đỡ và gánh lấy trách nhiệm, đồng thời cũng có những nguyên tắc sống cá nhân rất mạnh. Họ rất thiện cảm và ân cần. Đời sống tình cảm của họ phong phú nhưng được kiềm chế, họ cảm thấy thoải mái ngay cả đời sống riêng tư và đời sống cộng đồng.

Đối với phụ nữ có IQ là người thuộc kiểu thuần túy tự tin vào những năng lực trí tuệ của mình, diễn đạt dễ dàng, thích những công việc trí óc và mối quan tâm của họ về trí tuệ và mỹ học hoàn toàn khác nhau. Nhưng họ thường hướng nội, thường có cảm giác lo âu và có cảm giác phạm lỗi, do dự khi buông thả cho sự giận dữ của mình.

Ngược lại người phụ nữ có EQ là người tỏ ra có tự tin, thể hiện trực tiếp những tình cảm của mình và tự đánh giá mình một cách tích cực. Đối với họ cuộc sống thật có ý nghĩa, giống như đàn ông họ cởi mở, dễ tiếp xúc và biết điều chỉnh những cảm xúc của mình đúng mực thay vì để chúng bùng nổ và sau đó hối tiếc. Họ chịu đựng stress cũng khác dễ dàng. Thái độ về mặt xã hội của họ khiến họ dễ làm quen, họ hồn nhiên và nhạy cảm. Trái với nữ trí thức thuần túy họ ít lo âu và không hay nghiền ngẫm.

Phân tích những chân dung trên đương nhiên ở dạng cực điểm. Tuy nhiên, tóm lại qua đây mình nhận ra được những phẩm chất trí tuệ xúc cảm làm cho chúng ta mang tính người đầy đủ hơn.  Chính vì vậy cần có sự hài hòa giữa IQ và EQ để cuộc sống của chúng ta đón nhận những điều tốt đẹp phải không nào?

Leave a comment

KAORINGUYEN.LAND © 2024. All Rights Reserved.